Narzędzia Lean Management warte uwagi

Czas czytania: 10 min

Lean Management, znane również jako Lean Manufacturing lub Lean Production, od dekad stanowi fundament skutecznego zarządzania przedsiębiorstwem. Podejście to, oparte na filozofii lean i koncepcji Lean Management, zakłada eliminację marnotrawstwa (często określanego jako Lean Management marnotrawstwo) oraz nieustanne doskonalenie procesów produkcyjnych. W efekcie osiągamy optymalizację procesów i zwiększenie wartości dla klienta, co stanowi główny cel Lean Management.

Co to jest kultura Lean Management?

Kultura Lean Management jest kluczowym elementem sukcesu organizacji stosujących podejście Lean, ponieważ to właśnie ona umożliwia skuteczne wdrażanie narzędzi i technik lean oraz ciągłe doskonalenie (z ang. continuous improvement). Opinie o Lean Management, jakie słyszymy od znanych Leanowców pracujących w branży produkcyjnej, zawsze sprowadzają się do tego, że korzyści osiągnięte w pracy według zasad Lean Management znacznie przewyższają wysiłek, jaki trzeba włożyć we wdrożenie transformacji Lean (Lean Transformation). Choć ten wysiłek bywa niemały, duma i satysfakcja z udoskonaleń rekompensują go w pełni.

Metodologia Lean Management w pigułce

Czym jest Lean Management? Główne zasady i podstawowe narzędzia Lean Management opisaliśmy już wcześniej w ciekawym artykule, który znaleźć można tutaj: Zrozumienie zasad Lean Manufacturing czyli odchudzanie produkcji.

Definicja Lean Management wywodzi się z doświadczeń takich pionierów jak Taiichi Ohno oraz systemu znanego jako Toyota Production System (TPS) – czyli system produkcyjny Toyoty.

Główne założenia Lean Management

Główne zasady obejmują:

• Eliminację marnotrawstwa, określanego w języku japońskim jako muda
• Unikanie nadmiernego obciążenia (muri) oraz nierównomierności (mura)
• Wdrażanie i proces ciągłego doskonalenia w codziennej praktyce

W wyniku takiego podejścia powstaje system Lean Management, który dzięki metodologii Lean Management oraz regułom Lean Management umożliwia organizacjom osiągnięcie doskonałości operacyjnej. W praktyce Lean Thinking i Kaizen stanowią rdzeń praktyk Lean Management, w których każdy pracownik uczestniczy w procesie doskonalenia.

Przeczytaj również: SMED – ograniczenie strat związanych z przezbrajaniem maszyn

Narzędzia Lean Management

Koncepcja zarządzania przedsiębiorstwem według systemu Lean Management zakłada jednolity przepływ wartości: Lean dąży do zapewnienia płynności i efektywności przepływu wartości przez cały proces produkcyjny lub świadczenia usług. Celem jest minimalizacja przestojów, ograniczenie czasu cyklu oraz zapewnienie, aby każda czynność dodawała wartość dla Klienta.

Główne narzędzia i techniki w Lean Management

Wdrażanie Lean Management opiera się na wykorzystaniu narzędzi Lean Management oraz narzędzi systemu lean, które są powszechnie stosowane przy wdrażaniu lean manufacturing i wdrażaniu Lean Management. Do głównych narzędzi lean należą:

• 5S – metoda uporządkowania miejsca pracy, która wspiera system produkcyjny lean oraz procesy pracy;
• Just in Time (JIT) – technika polegająca na minimalizacji zapasów i eliminacji marnotrawstwa;
• Poka-Yoke – system zapobiegający błędom w procesie produkcyjnym, co jest jednym z przykładów skutecznych narzędzi lean;
• Value Stream Mapping (VSM) – czyli mapowanie strumienia wartości, które umożliwia wizualizację przepływu materiałów i informacji; patrz również: Mapowanie strumienia wartości (ang. Value Stream Mapping – VSM)
• Lean Six Sigma – hybrydowa metoda łącząca metody lean i statystyczną analizę problemów w doskonaleniu procesów; patrz artykuł: Lean Six Sigma – filozofia doskonalenia łącząca metody Lean i Six Sigma.

Warto również zwrócić uwagę na mniej popularne, ale równie cenne narzędzia, poniżej:

Andon – sygnalizacja

Andon to system sygnalizacji, który umożliwia operatorom i personelowi produkcyjnemu zgłaszanie problemów, awarii lub potrzeby pomocy. Przykładowe zastosowanie to linia montażowa w fabryce samochodów, gdzie operatorzy mogą używać systemu Andon do zgłaszania awarii maszyn lub niedostępności materiałów, poprzez wciśnięcie jednego z trzech przycisków, informujących o obecnym stanie realizacji zadań i włączeniu kolorowej sygnalizacji świetlnej (zielona – produkcja trwa, żółta – pojawił się problem, czerwona – produkcja zatrzymana).

Yokoten – uczenie się przez rozprzestrzenianie

Yokoten to dzielenie się wiedzą i najlepszymi praktykami między różnymi obszarami produkcji oraz między różnymi zakładami produkcyjnymi w organizacji. Przykładowo, firma produkcyjna może korzystać z tego narzędzia, aby przekazywać sprawdzone rozwiązania między fabrykami na różnych kontynentach, poprzez transfer wiedzy i doświadczeń.

Hanseikai – szkolenia retrospektywne

Hanseikai to regularne spotkania poświęcone analizie wyników, problemów i osiągnięć w procesie produkcyjnym. Przykładowe zastosowanie to spotkania zespołu produkcyjnego, na których omawiane są wyniki ostatniego okresu i identyfikowane obszary do poprawy. Umożliwiają one pracownikom refleksję nad swoimi działaniami, identyfikację obszarów do poprawy oraz podejmowanie działań w celu ciągłego udoskonalania.

Nemawashi – przygotowanie gruntowne

Nemawashi to praktyka dokładnego przygotowania i uzyskania zgody wszystkich interesariuszy przed wprowadzeniem zmian w procesach produkcyjnych. Przykładowo, przed wdrożeniem nowej linii produkcyjnej firma może przeprowadzić serię spotkań z zespołem produkcyjnym, aby uzyskać ich akceptację i współpracę. Jest to sposób na zminimalizowanie oporu wobec zmian i zwiększenie skuteczności wdrażania innowacji.

Kamishibai – audyt wizualny

Kamishibai to system audytów wizualnych, który wykorzystuje karty z zadaniami do sprawdzenia jakości i zgodności ze standardami i procedurami na różnych stanowiskach pracy. Przykładowe zastosowanie to audyty jakości na linii produkcyjnej, podczas których operatorzy używają kart kamishibai do sprawdzenia zgodności z wymaganiami jakościowymi. Mówi się często, że obraz jest wart więcej niż tysiąc słów. Kamishibai jest to narzędzie zarządzania wizualnego, zapewniające regularną kontrolę jakości i przestrzegania standardów, a także promujące zaangażowanie pracowników w ciągłe udoskonalanie. Poniżej znajduje się przykład karty z listą wymagań do sprawdzenia. Karta odwrócona awersem oznacza, że wszystkie założenia zostały spełnione. Karta odwrócona rewersem daje sygnał ostrzegawczy o konieczności naprawy wybranych zagadnień, niezbędnych do poprawnego i efektywnego realizowania zadań produkcyjnych:

Karakuri Kaizen – używanie prostych urządzeń

Karakuri Kaizen to podejście, które polega na wykorzystaniu prostych i niedrogich urządzeń mechanicznych, takich jak szyny, rolki, sprężyny czy ciężary, do automatyzacji procesów produkcyjnych bez konieczności inwestowania w skomplikowane maszyny. Jest to skuteczny sposób na eliminację marnotrawstwa, maksymalne wykorzystanie dostępnych zasobów i poprawę efektywności i bezpieczeństwa procesów.

Chaku-Chaku – ruch naprzód

Chaku-Chaku to technika organizacji stanowisk pracy w taki sposób, aby minimalizować ruchy operatorów i umożliwić im płynną sekwencję wykonywania zadań. Polega na zoptymalizowaniu układu stanowiska pracy oraz rozmieszczeniu narzędzi i materiałów w taki sposób, aby operator mógł wykonywać swoje zadania bez przerywania i bez konieczności przemieszczania się.

Hansei – refleksja i samokontrola

Hansei to praktyka samorefleksji i samokontroli, która jest integralną częścią filozofii lean. Polega na regularnym analizowaniu własnych działań, identyfikowaniu obszarów do poprawy i podejmowaniu działań w celu ciągłego doskonalenia. Hansei zachęca do przyjmowania odpowiedzialności za swoje działania i dąży do ciągłego rozwoju osobistego i profesjonalnego.

Obeya – pokój spotkań

Obeya to „pokój spotkań”, który jest wykorzystywany do wspólnego planowania, monitorowania postępów i podejmowania decyzji przez zespół produkcyjny. Jest to fizyczne miejsce, które promuje komunikację, współpracę i podejmowanie działań w celu osiągnięcia celów biznesowych. Obeya wspiera ideę zarządzania wizualnego. Zalety Lean Management to właśnie możliwość oceny procesu dzięki rzutowi oka na pomierzone i zebrane parametry procesów podlegających obserwacji i kontroli. Przykład pokoju obeya (źródło: lean.org):

Kultura Lean Management i rola pracowników

Sukces Lean Management w przedsiębiorstwach produkcyjnych zależy w dużej mierze od Lean Culture – kultury organizacyjnej, w której każdy pracownik rozumie znaczenie procesu ciągłego doskonalenia. Kultura Lean opiera się na zaangażowaniu zespołu, wzajemnym szacunku oraz wspólnej odpowiedzialności za doskonalenie procesów. Systematyczne wdrażanie koncepcji Lean wymaga:

• Regularnych spotkań i audytów, np. poprzez system Kamishibai – audyt wizualny;
• Organizacji pracy zgodnie z zasadami Chaku-Chaku – ruch naprzód;
• Wykorzystania Hansei – refleksja i samokontrola do analizy dotychczasowych działań i planowania kolejnych kroków.

W praktyce wdrażanie koncepcji Lean oznacza również wykorzystanie narzędzi Lean Management w codziennych operacjach firmy – od Lean Service w sektorze usług, przez zarządzanie produkcją w fabrykach, aż po system zarządzania jakością. Wszyscy uczestnicy tego procesu, w tym Lean Menedżer oraz zespół, muszą przestrzegać reguł Lean Management i działać zgodnie z przyjętą strategią Lean.

Wdrażanie Lean Management i optymalizacja procesów

Wdrażanie Lean Management wymaga przemyślanego procesu wdrażania lean oraz ciągłego monitorowania procesów produkcyjnych. Efektywne wdrażanie narzędzi lean i techniki Lean Management opierają się na:

• Edukacji wszystkich pracowników, by poznali definicję Lean Management oraz zasady Lean Management;
• Praktykach takich jak wdrażanie Lean Manufacturing i wdrażanie koncepcji Lean;
• Używaniu narzędzi lean w codziennych zadaniach, co w połączeniu z metodami Lean Management daje efekt w postaci poprawy jakości i efektywności działań.

Dzięki Lean Management możliwe jest osiągnięcie Lean Transformation – czyli transformacji, która nie tylko minimalizuje marnotrawstwo, ale również promuje doskonalenie procesów i optymalizację procesów na wszystkich szczeblach funkcjonowania przedsiębiorstwa. To podejście umożliwia elastyczne reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe oraz wzmacnia historie Lean Management w Polsce i na świecie.

Lean Management to nie tylko zbiór narzędzi Lean Management czy techniki Lean Management, ale przede wszystkim filozofia Lean Management oparta na ciągłym doskonaleniu procesów i procesie ciągłego doskonalenia. System produkcyjny Toyoty, Toyota Production System (TPS), Lean Six Sigma oraz metody takie jak 5S, Poka-Yoke czy Value Stream Mapping (VSM) są tylko przykładami metod lean wykorzystywanych w praktyce. Wdrażanie tych rozwiązań, zarówno w sektorze produkcyjnym, jak i w innych dziedzinach, pokazuje, że Lean Management w przedsiębiorstwach to droga do optymalizacji procesów, zwiększenia efektywności i budowania trwałej lean culture. Dzięki temu Lean Management pozwala na osiągnięcie wysokiej jakości produktów i usług, a przyszłość Lean Management jawi się jako nieodzowny element zarządzania Lean i systemu zarządzania w nowoczesnych organizacjach.

Proste, prawda? Przy użyciu wypracowanych i sprawdzonych metod oraz narzędzi Lean oraz ze wsparciem rozwiązań informatycznych z pakietu DSR 4FACTORY, zdecydowanie tak.

Autorzy:

Anna Łagocka-Nowak

Konsultant APS 4FACTORY

Jarosław Jaśkiewicz

Project Manager DSR 4FACTORY

Przeczytaj także:

Metody wyceny zapasów magazynowych: FIFO, LIFO, FEFO i inne

System CMMS/EAM czyli nowoczesne utrzymanie ruchu w zakładach produkcyjnych

Jak prawidłowo zorganizować miejsca pracy czyli zasady 5S w przedsiębiorstwach?