Traceability – identyfikowalność!

W poniższym artykule omówione zostały najistotniejsze korzyści wynikające z implementacji systemu pełnej identyfikowalności produktu. Dowiesz się również, dla kogo taki system będzie wręcz niezbędny i na czym on polega. Zachęcam do lektury.

Czym jest identyfikowalność?

Traceability, czyli system identyfikowalności produktów, w skład którego wchodzą, zarówno sam informatyczny system, jak i procedury opisujące zasady rejestrowania przepływu produktów i materiałów. Identyfikowalność polega na śledzeniu każdego półproduktu i wyrobu w całym procesie, od momentu wprowadzenia surowców do fabryki, do momentu wysyłki produktów końcowych do odbiorców. Często można spotkać się także z pojęciem „genealogii produktu”. Genealogia, to nauka o więziach rodzinnych. Genealogia produktu, to dziedzina analizy procesu, skupiająca się na więziach, między produktami i ich składowymi komponentami. Tak szczegółowa analiza procesu produkcji każdego pojedynczego wyrobu, lub całej partii produktów, pozwala otrzymać szczegółowe informacje o każdym półprodukcie i wyrobie, w tym wyniki kontroli pomiaru jakości, szczegóły montażu i czasu każdej operacji technologicznej. Tak duża dokładność i złożoność informacji, wymagają systemowego rozwiązania. Dane są rejestrowane od początku do końca – od surowców po wyroby gotowe.

Dlaczego system identyfikacji jest ważny?

Często panuje przekonanie, że identyfikowalność w produkcji dotyczy tylko produktów wysokiego ryzyka, które mogą podlegać wycofaniu z rynku, takich jak żywność, wyroby medyczne, czy systemy bezpieczeństwa np. poduszki powietrzne w samochodach. W takich przypadkach oczywiste jest to, dlaczego identyfikowalność jest ważna. Nie mówmy o skutecznym zapewnieniu identyfikowalności partii wadliwego lub zanieczyszczonego produktu, bez pełnego zrozumienia jego źródła pochodzenia i historii dystrybucji.

Jednak każdy nowoczesny producent – ​​nawet działający w sektorach nie objętych rygorystycznymi przepisami dotyczącymi zgodności, powinien traktować identyfikowalności produktów jako priorytet. Identyfikowalność pomaga poprawić jakość i wydajność, zapewniając producentom wgląd, w ich procesy wytwarzania danego produktu w czasie rzeczywistym oraz ułatwiając analizę przyczyn źródłowych.

Przeczytaj również: Krajowy System e-Faktur KSeF – jak działa i co zmieni elektroniczna faktura ustrukturyzowana?

W przypadku, gdy niektóre produkty docierają do końca linii produkcyjnej z wadami, warto mieć możliwość weryfikacji historii całego łańcucha wytwórczego. Być może wadliwa partia produktów nie została dostarczona do konkretnego stanowiska w celu przeprowadzenia testu kontroli jakości. Może wszystkie wadliwe produkty były obsługiwane przez tego samego nowego operatora, co może wskazywać na luki w szkoleniu operatorów. Może jeden z etapów produkcji wszystkich wadliwych produktów realizowany był na tej samej maszynie, co wskazywałoby na konieczność sprawdzenia jej przez specjalistów z działu utrzymania ruchu. Jeszcze inną choć wcale nie rzadko występującą sytuacją jest ta, gdy wszystkie wadliwe produkty zawierają komponenty od konkretnego dostawcy albo komponenty tylko z jednej felernej partii tego dostawcy. 

Przeczytaj również: Jak poprawić wydajność i poziom identyfikowalności materiałów (ang. traceability) w informatycznych systemach zarządzania produkcją?

Dla kogo identyfikowalność powinna być ważna?

Generalizując, to identyfikowalność powinna być ważna dla wszystkich producentów. Precyzując jednak dla jakich osób i działów w przedsiębiorstwach przemysłowych identyfikowalność powinna być ważna, to na pewno tematem tym powinni zainteresować się dyrektorzy i kierownicy wydziałów produkcyjnych. Większa świadomość zachodzących na produkcji procesów, to większe możliwości zarządzania tymi procesami oraz szybkiego i precyzyjnego reagowania.

Inną docelową grupą, która powinna być żywo zainteresowana wdrożeniem procesu identyfikowalności jest dział Kontroli Jakości. Mając bardzo precyzyjne informacje, o pochodzeniu danej partii wyrobów, testach jakie zostały wykonane na poszczególnych fazach produkcji oraz każdym etapie łańcucha dostaw, łatwiej jest podejmować decyzje oraz wpływać na poprawę jakości i bezpieczeństwa procesu produkcji.

Dział serwisu, który dzięki danym zgromadzonym w bazie danych systemu Traceability, może sprawdzić szczegółowo, jakie komponenty, z jakich partii od dostawców zostały użyte, do produkcji serwisowanego wyrobu, może lepiej zarządzać akcjami serwisowymi, a także raportować wstecznie do działu jakości, konieczność wycofania z użycia niektórych surowców lub komponentów. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy wyroby wracają masowo na serwis ze względu na wadę komponentu, którego wad nie udało się wyłapać podczas testów na produkcji, gdy produkty był wprowadzany na rynek.

Kolejnym beneficjentem identyfikowalności w zakładzie wytwórczym jest wspomniany wcześniej Dział Utrzymania Ruchu. Jeżeli dwie identyczne maszyny, o takich samych nastawach, produkują z różną wydajnością lub produkują zauważalnie różną ilość braków lub odpadów, to jest to idealny sygnał, do przeprowadzenia akcji serwisowej jednej z tych maszyn. Taka akcja serwisowa umożliwia wykrycie i usunięcie problemu.

Jak to zrobić? – poprawa identyfikowalności produkcji

Nowoczesne narzędzia pomagają zautomatyzować śledzenie i identyfikowalność produkcji. Oprogramowanie może automatycznie monitorować półprodukty i produkty wzdłuż linii produkcyjnej oraz rejestrować wszystkie istotne dane. Linia musi zostać wyposażona w odpowiednie automatyczne skanery, a elementy produkowane na linii oraz komponenty używane do produkcji, muszą pozwalać na automatyczną identyfikację. Za pomocą kodów kreskowych i skanerów, produkty i półprodukty można łatwo śledzić na każdym etapie produkcji.

W przypadku mniej zautomatyzowanych procesów wytwarzania, wystarczą terminale wyposażone w ręczne skanery kodów kreskowych, a informacja o numerach partii komponentów lub surowców, może być odczytywana przez operatorów z kodów umieszczonych na opakowaniach zbiorczych. Istotne jest to, by produkty i wyroby, były trwale oznakowane numerem partii lub w szczególnych przypadkach niepowtarzalnym numerem seryjnym. Metoda trwałego oznakowania produktów i wyrobów jest dowolna. Identyfikatory mogą być wypalane laserem na produkcie, ale te same kody mogą też być drukowane na dobrej jakości naklejkach i umieszczane na produkcie. Identyfikator może być drukowany na opakowaniu jednostkowym produktu, a w innych branżach bardziej sprawdzą się tagi RFID – czyli znaczniki odczytywane skanerem radiowym, a nie optycznym, tak jak ma to miejsce w przypadku kodów kreskowych. Fizyczna identyfikacja na produkcji jest ważna i bardzo często wymaga specyficznych, dedykowanych dla konkretnego rodzaju produkcji, rozwiązań. To co jest wspólne w kwestii wdrażania Identyfikowalności na produkcji, to system informatyczny gromadzący i przetwarzający te dane. Rozwiązanie, które współpracuje z oprogramowaniem klasy ERP i z systemami zaawansowanego harmonogramowania produkcji. Software, który gromadzi wszystkie informacje o procesach przetwórczych, o zleceniach roboczych i wszystkich transakcjach, szczegółowo do poziomu numeru partii lub numeru seryjnego, zarówno po stronie produktów, jak i po stronie komponentów. System, który te wszystkie dane jest w stanie szybko i przystępnie raportować.

System SFC 4FACTORY z rodziny produktów oferowanych przez DSR S.A. jest systemem klasy MES, służącym do rejestracji czasów pracy pracowników i pracy maszyn. System, bazując na zaimportowanym planie realizacji Zleceń Roboczych, pozwala na raportowanie postępów na tych Zleceniach, ze szczegółowym raportowaniem ilości i identyfikatorów (numer partii lub numer seryjny) wyprodukowanych produktów oraz raportowaniem ilości i identyfikatorów (numery partii lub numery seryjne) wydań materiałów i komponentów.

Rejestracja to nie wszystko – czym są raporty identyfikowalności?

Wbudowane w aplikację SFC 4FACTORY raporty śledzenia w dół i w górę ( ang. „backward traceability and forward traceability reports”) pozwalają na śledzenie genealogii produktu.

Raportowanie w dół (ang. backward tracing), to raportowanie od identyfikatora partii lub numeru seryjnego wyrobu w dół struktury, poprzez Zlecenia Robocze, aż po kompletną listę surowców, z dokładną informacją o numerach partii i/lub serii komponentów oraz surowców zużytych do produkcji raportowanego ID wyrobu.

Raportowanie w górę (ang. forward tracing), to raportowanie od identyfikatora partii surowca w górę wielu struktur, poprzez Zlecenia Robocze, aż po kompletną listę wyrobów, w których skład weszła wybrana partia surowca, wraz z dokładną informacją o numerach partii i/lub serii komponentów i wyrobów. 

Raporty śledzenia w dół i w górę (śledzenia genealogii produktu) powinny być dostępne w każdym nowoczesnym przedsiębiorstwie.

Korzyści z wdrożenia systemu identyfikowalności

Analiza przyczyn źródłowych – śledzenie produktów

Posiadanie informacji o wszystkich operacjach i transakcjach dotyczących wytwarzanych produktów, umożliwia producentom, dogłębną analizę procesu oraz znajdowanie pierwotnej przyczyny problemów, a przede wszystkim, pozwala im kontrolować całość procesu. W przypadku wystąpienia problemów lub zakłóceń, są one szybko identyfikowane i rozwiązywane, aby zminimalizować ich wpływ na tempo lub jakość produkcji.

Ciągłe doskonalenie

Obserwowanie w jaki sposób półprodukty i produkty przemieszczają się na zautomatyzowanych liniach przetwórczych, ułatwia ciągłe doskonalenie. Możliwość poprawy procesu, wyciągania wniosków, zostaje bezpowrotnie utracona, jeżeli szczegółowe informacje o procesie i produktach nie są gromadzone, a przechowywana dokumentacja nie jest kompletna. Wiedza o tym, gdzie i kiedy występują wąskie gardła i opóźnienia, umożliwia optymalizację w czasie rzeczywistym.

Mapowanie strumienia wartości

Ze względu na fakt, iż identyfikowalność monitoruje sposób, w jaki produkty przechodzą przez proces produkcyjny, pomaga w mapowaniu strumienia wartości. Ten sam proces realizowany na 10-cio tonowej prasie będzie miał inny koszt niż w przypadku użycia 5-cio tonowej prasy. Identyfikowalność, to również śledzenie pochodzenia surowców, wraz z przypisaną danej partii, rzeczywistą ceną zakupu. Wyposażeni w szczegółowe zapisy genealogiczne, dla produktów, producenci zyskują widoczność zależności użytych zasobów i rzeczywistego kosztu wytworzenia wyrobu.

Jakość i zaangażowanie

Wdrożenie procesu identyfikowalności na całej linii produkcyjnej, może również pomóc w znalezieniu kluczowych punktów, w których należy dodać czynności związane z kontrolą jakości. Zwiększa również odpowiedzialność i zaangażowanie pracowników na hali produkcyjnej. Na bazie raportów otrzymanych w wyniku działania systemu Traceability, przedsiębiorstwa powinny utworzyć systemy i procedury, mające na celu poprawę jakości produkowanych wyrobów. Trzeba mieć świadomość, że posiadanie nawet najbardziej szczegółowej wiedzy o procesie wytwarzania produktów to jedno – a dopiero działania podjęte na bazie tych informacji przekładają się na efekt jakościowy i ekonomiczny.

Traceability – to obowiązek!

Wreszcie, w branżach o wysokim stopniu regulacji prawnych, producenci nie muszą rozważać korzyści związanych z identyfikowalnością, ponieważ jest to dla nich obowiązkowe. W przypadku konieczności wycofania produktów z rynku, producent musi doskonale znać numery seryjne wyrobów, jak i numery partii surowców użytych do ich produkcji. Sytuacja wycofywania z rynku produktów w przypadku wystąpienia wad zagrażających życiu lub zdrowiu konsumentów, jest sama w sobie bardzo kosztowna dla producenta, dlatego nie może on sobie dodatkowo pozwolić, na wycofanie zbyt dużej partii wyrobów – tylko dlatego, że nie zgromadził danych pozwalających na pełną identyfikowalność wyrobów, na każdym etapie ich produkcji. Technologie cyfrowe mogą sprawić, że wykazanie pochodzenia produktu będzie proste i bezproblemowe.

Autor:

Rafał Sufin
ERP/CFG Senior Consultant